Eigenlijk voer je als melkveehouder de pens van de melkkoe. De pensmicroben (pensflora) voeren vervolgens de koe. Het is daarom van wezenlijk belang dat deze pensmicroben optimaal en efficiënt bij de voedingsstoffen kunnen en de celwanden kunnen verteren.

Als we inzoomen op de plantencel, dan heb je de celinhoud en de celwanden. Beide bevatten energie en eiwit, maar deze komen totaal verschillend vrij. De celwanden zijn vergelijkbaar met steenkool. Het duurt even voordat het brandt, maar daarna brandt het langdurig. Echter branden deze celwanden niet volledig op.

Daarnaast heb je de celinhoud. Dit is vergelijkbaar met benzine. Het komt goed vrij, werkt direct en er blijft maar weinig van over. De celwanden zijn als ware de ‘steenkolen jerrycan’ waar de benzine in verpakt zit. Zolang de dop van de jerrycan er niet vanaf is, heb je er niet veel aan.

Rol van enzymen

Enzymen in de pens zorgen ervoor dat deze dop van de jerrycan af kan worden gehaald. Het kost enzymen tijd (wachttijd) om de celwand voor te bereiden voor de pensmicroben. Hoe eerder enzymen de dop eraf hebben, hoe meer celinhoud (benzine) er benut kan worden. Dit kan maar een geringe tijd, want het voer blijft maar voor een bepaalde tijd in de pens. Hoe efficiënter dit proces verloopt, hoe meer er van de celinhoud (en ook celwanden) benut kan worden door de pensflora.

NDF-verteerbaarheid

Een groot deel van dit proces hangt af van de verteerbaarheid van de plantencel. Als de pensmicroben eerder bij de celinhoud kunnen komen, kan er meer celinhoud worden opgenomen. Daarnaast kan de celwand beter verteerd en daardoor benut worden. NDF bepaalt de mate van verteerbaarheid van de celwanden. Hoe dikker de celwanden, hoe langer het duurt voordat de celinhoud vrijkomt en hoe meer ze moet herkauwen. Een te laag NDF is ook niet wenselijk, want dan gaat het voer te snel door pens heen, worden er alsnog geen voedingsstoffen opgenomen en is er geen herkauwactiviteit. NDF is dus leidend in de mate van efficiëntie van dit proces.

Ongeveer de helft van de graskuil bestaat uit celwanden. Daardoor heeft de verteerbaarheid van deze celwanden een groot effect op de opname en benutting van het ruwvoer.

Herkauwen

De celwanden hebben grote invloed op het herkauwen. Herkauwen heeft twee belangrijke functies:

1. Het verkleinen van voedseldelen en het vergroten van het contactoppervlak voor pensmicroben.
2. Het toevoegen van speeksel aan de pens. Speeksel bevat enzymen, maar ook natriumbicarbonaat en ureum. Deze laatste twee elementen bufferen de pens pH.

Een melkkoe produceert 200 tot 300 liter speeksel per dag. Met het herkauwen is ze 7 tot 12 uur per dag bezig. Ze heeft 50 tot 70 slagen per bolus (voer) nodig om dit te verwerken. Met herkauwen verteert ze cellulose. Te weinig herkauwen gaat ten koste van haar gezondheid. Te veel herkauwen gaat ten koste van voeropname en dus melkproductie.

De wachttijd verkorten is een efficiënte manier om de voeropname te verhogen, zonder dat dit ten koste gaat van het herkauwen

Stel de melkmotor af

Om de melkkoe vitaal te houden en zo goed mogelijk te laten produceren, is ze gebaat bij een hoge ruwvoeropname. Met alleen opname ben je er nog niet. De voedingsstoffen moeten ook nog daadwerkelijk opgenomen kunnen worden (NDF-verteerbaarheid). Verloopt dit proces goed, dan blijft de motor draaien en daar voelt zij zich goed bij. Het is dus de kunst om wachttijd van ruwvoer in de pens, drogestofopname en NDF-verteerbaarheid zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen.

Is deze driehoek in balans dan is de basis gelegd voor het goed kunnen opnemen van voedingsstoffen uit de cellen en het stimuleren van het herkauwen.

Structuur

Twijfel je of je wel genoeg structuur voert, doordat het NDF te laag is, dan is het mogelijk om structuur bij te voeren. Dit kan in de vorm van stro, maar ook door eventueel een 3^e snede wat langer uit te laten groeien (toename NDF) en dit apart in balen te persen. Toevoegen van structuur lukt altijd, het verminderen van structuur (verlagen van NDF) in een plant lukt nooit.

Gras omzetten naar melk

Wanneer energie en eiwit op pens-niveau goed op elkaar afgestemd zijn, zorgt dat voor een goed functionerende pensflora. Een goed functionerende pensflora zorgt voor veel ruwvoerinname en opname van voedingsstoffen. Daarnaast voor hogere productie van microbieel eiwit.

• Er wordt bestendig en onbestendig eiwit uit de plant gehaald. Het aandeel bestendig eiwit is veel kleiner, maar wordt direct gebruikt als melkeiwit.
• Het aandeel onbestendig eiwit moet worden omgezet naar microbieel eiwit. Voor dit proces is veel energie nodig.
• Suikers worden gebruikt als energiebron voor het eiwit proces (OEB), maar suikers zijn ook de basis voor het omzetten van zuren naar melk, melkvet en melkhoeveelheid.